Öğretmenim Dergisi İdealist bir yaklaşımla ve tüm zorluklara karşın yayın hayatını 10 yılı aşkın süredir kesintisiz sürdüren dergimiz, gücünü ilkeli ve tarafsız yayıncılık anlayışından almaktadır.
İLGİLİ YAZILAR
Merkezsiz, özerk ve küresel: İnternet, ağların ağı olarak kabul ediliyor. Bugün insanlığın üçte ikisi çevrimiçi. Ancak web hayatımızda ne rol oynuyor, bağlantı sorunları ofislerdeki çalışmayı nasıl etkiliyor ve DE-CIX gibi İnternet Değişim operatörleri, artan küresel veri akışını işlemek için ne kadar önemli? İşte herkesin internet hakkında bilmesi gereken 10 gerçek.
- İnternet kaç yaşında?
İnternetin kökenleri 1957 yılına, Sputnik şokunun yaşandığı yıla dayanır. O yıl, SSCB ilk uyduyu uzaya gönderdi. Buna karşılık olarak, ABD Savunma Bakanlığı, teknolojik liderliği yeniden kazanmak amacıyla İleri Araştırma Projeleri Ajansı’nı (ARPA) kurdu ve bundan on iki yıl sonra Arpanet ortaya çıktı. Günümüzün kamuya açık internetinin askeri öncüsü olan Arpanet, son derece dayanıklı olacak şekilde tasarlandı. Bu nedenle, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir yapı seçildi. Altyapı, düğümlerde bağlı birçok bireysel ağdan oluşuyordu. Bugün bile, “birbirine bağlı ağlar” olarak adlandırılan yapı, 1974 yılında “İnternet” adıyla tarih kitaplarına geçen ağların ağının temelini oluşturuyor.
- İnterneti kaç tane ağ oluşturuyor?
Bugünün internetinin, Otonom Sistem Numaraları (ASN’ler) ile tanımlanabilen 117.000’den fazla otonom alt ağdan oluştuğu tahmin ediliyor. Posta kodlarına benzer şekilde, özerk sistemler, veri alışverişi yapmak için eşsiz AS numaraları kullanılarak erişilebilir ve bağlanabilir. ASN’’er, internet servis sağlayıcıları (ISP) ve telekomünikasyon şirketleri, sosyal medya, video ve müzik streaming platformları gibi içerik ağları ve oyun hizmetlerinin yanı sıra e-ticaret platformları, bulut ağları, web sitesi hostları ve transit ağ operatörlerini içerir. İnternet Değişimleri (IX’ler), verimli bir altyapının korunmasında hayati bir rol oynar: Havaalanlarının yolcular ve kargo için birer merkez olması gibi, IX’ler de dijital dünyada veri paketleri için merkezlerdir. Dünyadaki yaklaşık 340 internet değişiminden 50’den fazlasının operatörü olduğu için DE-CIX, dünyanın lider İnternet Değişim Noktası olma unvanına sahip. 2023’te DE-CIX’e 3.600’den fazla ağ bağlı durumdaydı ve bu sayı artmaya devam ediyor.
- İnternette kaç tane web sitesi var?
Bugün, yaklaşık 1,1 milyar web sitesi çevrimiçi durumda, ancak bunların sadece yaklaşık 200 milyonu aktif ve düzenli olarak kullanılıyor. İlk web sitesi, 6 Ağustos 1991’de İsviçre’de açıldı. İngiliz fizikçi Tim Berners-Lee, 1989 yılında Cenevre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) bilgi paylaşmak amacıyla Dünya Çapında Ağ’ı (World Wide Web) (WWW) icat etti. WWW, internet üzerinde çalışan bir servis.
- Yılda kaç e-posta gönderiliyor?
İster iş ister kişisel kullanım amaçlı olsun, The Radicati Group analistlerine göre 2024 yılında tahmini olarak 131,4 trilyon e-posta gönderilecek ve alınacak. Bu, günde 360 milyardan fazla, saatte 15 milyar, dakikada 250 milyon ve saniyede yaklaşık 4,1 milyon e-posta demek. Bu arada, her iki e-postadan biri spam, yani istenmeyen e-postalardan. Gidişat spam e-postaların yük olmaya devam edeceğini gösteriyor. 2026 yılına kadar, dolaşımda yaklaşık 143,3 trilyon e-posta olması bekleniyor ki bu, iki yılda yüzde 9’luk bir artış demek.
- Kaç internet kullanıcısı var?
2023 yılında yaklaşık 5,4 milyar kişi çevrimiçiydi. Bir Birleşmiş Milletler ajansı olan Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telecommunication Union – ITU), hızlı bir gelişim olduğunu gösteriyor. 2005 yılında yaklaşık 1 milyar kullanıcı vardı ve yıllık büyüme oranı yaklaşık yüzde 10’du. 2023 yılında dünyada tahmini 8 milyar insan olduğu göz önüne alındığında, bu yıl insanlığın üçte ikisinin çevrimiçi olduğunu, üçte birinin ise olmadığını söylemek mümkün.
- Kaç tane alan adı (domain) var?
Verisign kayıt kuruluşunun alan adı raporuna göre, 2023 yılı sonu itibariyle dünya genelinde yaklaşık 360 milyon alan adı kaydedilmiş durumdaydı ve bu kayıtlar, yıllık ortalama 8,9 milyon girişlik (yüzde 2,5) bir artış gösteriyor. En popüler üst düzey alan adları, yaklaşık 160 milyon kayıt ile .com, 20 milyondan fazla kayıt ile .cn ve yaklaşık 18 milyon kayıt ile .de. Alan adları, belirli internet adreslerine atanan özgün isimlerdir ve web sitelerinin hatırlanmasını, bulunmasını kolaylaştırır. 1 Ocak 1985 tarihinde kaydedilen nordu.net ilk kayıtlı alan adı olarak geçiyor. Bu alan adı şu anda ise kullanıcıları İskandinav bilgi paylaşım platformu olan Nordic Gateway for Research & Education’a yönlendiriyor.
- İnternette ne kadar veri bulunuyor?
Pazar araştırma şirketi IDC’ye göre, 2023 yılında insanlar, şirketler, makineler ve bilgisayarlar tarafından dünya genelinde üretilen, depolanan, kopyalanan ve işlenen veri miktarı yaklaşık 126 zettabayta ulaştı: 21 sıfırlı bir sayıdan bahsediyoruz! Bu, her biri 14 gigabayt olan 9 trilyon tane iki saatlik 4K filmi depolamak için gereken veriye eşdeğer. IDC, 2027 yılına kadar bu miktarın yaklaşık 284 zettabayta ulaşmasını bekliyor; 2023 yılındaki miktarın iki katından fazla. İnternet üzerinden kaç bit ve baytın geçtiği belirsiz olsa da, DE-CIX’in verileri bazı ipuçları veriyor: 2023 yılında, global DE-CIX İnternet Değişimlerindeki veri trafiği toplamda 59 eksabayta yükseldi ve bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 23’lük bir artış gösterdi.
- İnternet insanların hayatında nasıl bir rol oynuyor?
Amerikalılar için durum net: Evde güvenilir bir internet bağlantısına sahip olmak, küçük çocukları olan ebeveynler için bile, uygun maliyetli çocuk bakımından daha önemli. Pazar araştırma şirketi Censuswide, 2024 yılında DE-CIX adına 2.000’den fazla Amerikalı yetişkinle bir anket çalışması gerçekleştirdi. Bu gelişmenin arkasındaki ana nedenler arasında evden çalışma, uzaktan çalışma ve mobil çalışma geliyor. Amerikalıların yüzde 44’ü, uzaktan çalışabilecek olmaları durumunda taşınmayı düşüneceklerini belirtiyor. Araştırma ayrıca, “Yeni Çalışma Düzeni”nin artık bir trend olmadığını; sosyal ağlar, streaming hizmetleri ve anlık mesajlaşmanın günümüzün eğlence dünyasında oynadığı rol ne olursa olsun, gençlerin çevrimiçi çalışma hayatından beklentileriyle uyumlu olduğunu da doğruluyor.
- İnternetten ne kadar para kazanılıyor?
Oyundan Nesnelerin İnterneti’ne, e-ticaret ve çevrimiçi pazarlamadan bulut platformları ve DE-CIX gibi İnternet Değişim Noktaları’na kadar birçok internet tabanlı hizmet, küresel değer yaratımına katkıda bulunuyor. Örneğin, Almanya’da internet ekonomisinin 2025 yılında yaklaşık 280 milyar euro değerinde olacağı öngörülüyor ki bu bilgi, İnternet Endüstrisi Birliği eco’nun 2023 yılı sektör raporuna dayanıyor. Avrupa’nın en büyük internet birliği, sektörün 2020’den 2025’e kadar yıllık yüzde 14 oranında büyüyeceğini tahmin ediyor. DE-CIX, 2022 yılında internet gecikmelerinin Alman ofis çalışanlarına her yıl 1 haftalık çalışma süresine mal olduğunu tespit etmişti.
- İnternetin sahibi kim ve internet kapatılabilir mi?
İnternet, ağların ağıdır. Birçok şirket, hükümet, birey ve kuruluş, ortak protokoller ve standartlar temelinde birleşerek daha büyük bir bütün halinde birleşen küçük altyapı parçalarının sahibi ve işletmecisidir. Dolayısıyla mülkiyet merkezi değildir. İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu (ICANN), alan adlarının, IP adreslerinin ve Otonom Sistem Numaralarının (ASN) tahsisini koordine eder. EuroDIG (İnternet Yönetişimi Avrupa Diyaloğu – European Dialogue on Internet Governance) gibi organizasyonlar, iş dünyası, toplum ve hükümetlerle birlikte kritik teknolojik gelişme konularını tartışır. Örneğin, ağ tarafsızlığı: Rekabeti güçlendirmek ve inovasyonu teşvik etmek için, hiçbir veri paketi internette yol alırken ayrıcalıklı veya dezavantajlı hale getirilmemelidir. Peki internet tamamen kapatılabilir mi? 100.000’den fazla birbirine bağlı otonom alt ağdan oluştuğundan, internet tamamen kapatılamaz. Yalnızca yerel veya bölgesel kesintiler mümkün olabilir.
